Het monster van Frankenstein roept veel verschillende associaties op: de een denkt aan een groen monster met pinnen in zijn hoofd, de ander ziet de scène “it’s alive! it’s alive!” voor zich en weer een ander denkt aan een kwaadaardig wezen dat iemands familie uitmoordt. Maar wat is het echte verhaal dat al in 1818 is bedacht? En wat probeerde Mary Shelley ons te vertellen met deze gothic novel toen ze dit verhaal op haar 18de schreef? Om hier antwoorden op te vinden las ik de hertaling van Maria Postema, het originele boek van Mary Shelley en het boek Mary van Anne Eekhout. In dit laatste boek schetst Eekhout het leven van de schrijver. Ik vertel je eerst wat over het verhaal en de boodschap van het boek. Daarna deel ik mijn ervaringen met alle drie de boeken. De citaten die je tussen de post door vindt, komen uit de hertaling van Maria Postema.
Let op: deze blog bevat enkele (quasi-)spoilers. Er staan geen enorme plottwists in, maar je krijgt wel ietsje meer voorkennis dan als je alleen de eerste hoofdstukken leest.
Korte samenvatting
Victor Frankenstein is een wetenschapper die gefascineerd raakt door het idee om leven te creëren. Maar zodra dit is gelukt, schrikt hij van zijn eigen creatie. Het is namelijk een monster in plaats van een normaal mens. Hij vlucht weg en probeert het monster te vergeten. Het monster, op zoek naar liefde en vriendschap, wordt echter overal afgewezen vanwege zijn afschrikwekkende uiterlijk. Dit maakt hem verbitterd. Het gevoel van afwijzing gaat overheersen. Uiteindelijk wordt zijn wrok zo groot dat hij wraak neemt op zijn schepper.
Ik denk niet dat iemand me ooit zal begrijpen. Ik wilde de wereld laten delen in de liefde en genegenheid die ik te bieden had, maar die gevoelens hebben plaatsgemaakt voor verbittering en radeloosheid. Een tijd geleden dacht ik nog dat ik heus wel mensen zou tegenkomen die door mijn uiterlijk heen zouden kunnen kijken, die mijn kwaliteiten zouden herkennen. Maar die kwaliteiten bezit ik niet meer, want door mijn misdaden ben ik dieper gezakt dan het wildste beest.
Mijn beeld van Frankenstein
Ik moet bekennen dat ik een verkeerd beeld had van Frankenstein. Ik dacht onder andere dat Frankenstein de naam van het monster is. Oeps! En ik zag een echt monster voor me met een groen hoofd met pinnen erdoorheen die als een kwaadaardige zombie rondwandelt. Ook had ik geen verhaal met diepgaande en actuele thema’s verwacht. Maar zat ik er even naast! Zo is het monster in eerste instantie niet kwaadaardig en begint hij zijn leven als nieuwsgierig en vriendelijk wezen. Ook is Victor Frankenstein niet de verwarde professor die je in eerste instantie verwacht. Daarnaast is het verhaal veel milder en minder ‘horror’ dan het in films vaak is. Het boek past goed binnen de stijl van de romantiek en is juist heel gevoelig en ontroerend.
Hun liefdevolle blikken op mij gericht zien: iets mooiers kon ik me niet voorstellen. Ik kon me bijna niet indenken dat ze met minachting en afkeer op me zouden reageren. Arme mensen die aan hun deur kwamen stuurden ze ook nooit weg. Ik vroeg weliswaar om meer dan een bord eten of een bed, want ik wilde liefde en medelijden, maar daar had ik toch ook recht op?
Thema’s
Het boek is heel actueel door de thema’s die aan bod komen. Zo gaat het over wetenschap en het experimenteren met leven. Door de huidige ontwikkelingen binnen AI vind ik het goed passen bij deze tijd.
En als ik kijk naar wat ik heb bereikt -ik heb een levend, denkend wezen gemaakt!- dan kan ik toch wel stellen dat ik boven de massa uitgestegen ben. Maar daardoor ben ik ook extra hard gevallen. En net als Lucifer, de gevallen engel, zit ik nu gevangen in een eeuwige hel.
Een ander groot thema is uitsluiting en isolatie. Ook dit is een tijdloos thema. Wat doet het met een mens als je niet je ervaringen en gevoelens kunt delen? Je ziet dat dit zowel bij Victor Frankenstein als het monster zelf tot rigoureuze acties leidt. Ook merk je dat isolatie en afwijzing het monster tot een villain, een slechterik, maakt.
‘Was ik een smet, een monster waar iedereen voor op de vlucht sloeg en dat niemand wilde leren kennen? Die gedachten deden ongelooflijk veel pijn en ik probeerde ze te onderdrukken, maar hoe meer ik te weten kwam, hoe groter mijn verdriet werd. Was ik maar voor altijd in dat bos gebleven, dan had ik nooit iets anders dan honger, dorst en hitte gekend!’
Drie boeken over Frankenstein
Hertaling van Maria Postema
Als eerste boek las ik de hertaling van Maria Postema. Hierdoor kreeg ik een goed beeld van het verhaal. Postema heeft namelijk weinig veranderd in het plot, de personages en de opbouw. Tegelijkertijd is het boek iets toegankelijker dan het origineel door de taal en de schrijfstijl.
Het origineel van Mary Shelley
Dit boek is lastiger om te lezen, vooral aan het einde. Toch ben ik blij dat ik ook het origineel van Shelley zélf heb kunnen ervaren. Het hielp me ook dat ik het verhaal al eens als hertaling had gelezen. Overigens is het origineel vanwege eerdere kritiek al eens herschreven door Mary Shelley en is het boek dat we nu kennen de tweede versie.
Mary van Anne Eekhout
In Mary van Anne Eekhout lees je over het leven van Mary Shelley zelf. Hoe ze opgroeide, wat ze meemaakte en hoe ze op het idee kwam om over Frankenstein te schrijven. Dit boek is een mooie aanvulling! Niet alles in dit boek is waargebeurd, maar het geeft veel context over de tijd en het leven van Mary. Zeker een aanrader als je het boek Frankenstein zelf mooi vindt. Veel thema’s, zoals ambitie, eenzaamheid en wetenschap, komen ook in dit boek terug.
Extra aanvulling:
Het boek is ook bewerkt naar een versie met eenvoudige taal. Dit is een klein formaat met een verkorte versie van het verhaal rond niveau A2. Heel geschikt voor lezers die de Nederlandse taal nog niet helemaal machtig zijn of die om wat voor reden dan ook liever in eenvoudige taal lezen. Je kunt dit boek hier bestellen.
Heb jij Frankenstein gelezen? Zo ja, wat vond jij van het verhaal? En welke versie of vertaling heb jij gelezen?
leesliever 
Leave a comment