Recensie: De buurjongen – Jan Siebelink

Een tijdje terug las ik met plezier het boek Knielen op een bed violen van Jan Siebelink. Pas later ontdekte ik dat dit boek heeft geleid tot een hele reeks. Zo zette ik Margje en De buurjongen dus ook braaf op mijn to read-lijst. De verhalen zijn goed te volgen als je ze niet alle drie of niet in de juiste volgorde leest. Zo las ik eerst De buurjongen voor ik in Margje begon.

4 manieren van dieper lezen
Mijn vorige blog ging over verdiepend lezen. De 4 manieren van dieper lezen heb ik zelf tijdens het lezen toegepast op De buurjongen. Ik neem je mee in wat ik tegenkwam in het boek!

Het boek De buurjongen gaat over Henk Wielheesen, de buurjongen van de familie Sievez. Henk is een dromer en heeft moeite met spreken. Aan het begin van het verhaal overlijdt zijn moeder en trekt er een stiefmoeder in. Deze vrouw verwaarloost en mishandelt Henk. Hij wordt gelukkig daarna opgevangen door de familie Sievez, die hij al langere tijd helpt in hun plantenkwekerij.

DE METAFOOR
In de boeken van Siebelink komen veel metaforen en symbolen uit de Bijbel en het geloof voor. Omdat ik zelf niet gelovig ben opgevoed ken ik soms niet alle symbolen. Toch probeer ik te zoeken naar betekenissen. Waarom heeft Henk bijvoorbeeld zoveel met hanen? Verwijst dit naar de haan die kraait na het verraad van Petrus? Dat zou interessant zijn. Henk wordt namelijk juist als onschuldig neergezet in het boek. Zou hij zich dan schuldig voelen of zou hij spijt hebben van iets? Dit zijn interessante vragen om over na te denken.

DE CONTEXT
Het verhaal speelt zich af in het begin van de 20ste eeuw, in Velp, een dorp in de buurt van Arnhem. In tegenstelling tot Knielen op een bed violen staat het geloof in het boek iets minder centraal. Maar sommige personages, zoals Henk, zijn wel erg gelovig.

De manier van leven staat ver af van hoe ik zelf ben opgevoed. Maar bepaalde gevoelens zijn toch herkenbaar. En ook het zoeken naar iets van houvast is iets wat iedereen wel kent. In dit boek vinden ze het in het geloof, maar dit kan voor iedereen anders zijn. Het boek laat ook zien hoe belangrijk goede communicatie en liefde is, zoals bij Ruben en Henk.

De thema’s die een grote rol spelen zijn afstand en rouw. Dit maakt het boek wel wat zwaarmoedig. Er wordt weinig gesproken over verlies.
De scènes over verwaarlozing vond ik ook heftig om te lezen, bijvoorbeeld wanneer hij wordt gedwongen om apart te eten van zijn vader en stiefmoeder.

Henk zag in de keuken het bord met bestek, liep door naar de kamer. ‘Nee, voor jou heb ik in de keuken gedekt. Je vraagt je af waarom? Je vader en ik zien elkaar zo weinig. Aan tafel willen we met z’n tweeën zijn. Je eet voortaan in de keuken, en vooraf.’

DE RECENSIES
Dankzij het lezen van recensies over Knielen op een bed violen ontdekte ik dat dit boek onderdeel van een sage is. Zo ben ik dus bij de andere twee delen uitgekomen.
Ook recensies van het boek De buurjongen zelf hebben me meer geleerd over het boek. Zo ontdekte ik dat veel personages zijn gebaseerd op het leven van Jan Siebelink zelf. Net als in de andere twee boeken. Het personage dat lijkt op zijn eigen vader is bijvoorbeeld Hans Sievez, de buurman die zich ontfermt over Henk. En ook Margje verwijst naar zijn eigen moeder.

DE VERTELWIJZE
Siebelink maakt mooie keuzes als het gaat om wat hij wel en niet vertelt. Dit heeft als effect dat je echt vanuit Henks ogen kijkt. Je begrijpt niet meer dan wat hij zelf begrijpt en sommige dingen kom je dus niet te weten. Waarom trekt Henk bijvoorbeeld de jurken aan van zijn overleden moeder en geniet hij hier zo van? Wat speelt er precies in het hoofd van zijn dochter Guusje? En wat doet Ruben precies met de dochter van Hans?  

Tot slot
Ik ben blij dat ik een volgend boek in de sage van Jan Siebelink heb gelezen. De zwaarmoedige sfeer in het boek raakte me en zorgde ervoor dat ik geboeid verder bleef lezen. Ik kan me voorstellen dat anderen hier op kunnen afhaken; het is zeker geen feelgood boek. Aan lezers die liever luchtigere boeken lezen, kan ik Margje dan nog het meest aanraden. De buurjongen is qua lengte en spanningsopbouw wel weer iets toegankelijker dan Knielen op een bed violen. Ik kan je de serie in ieder geval zeker aanraden! Maar wees wel voorbereid op wat melancholie 😉

Meer recensies lezen?

Lees dieper: 4 manieren om boeken te analyseren

Lezen is ontzettend fijn. Met een goed boek waan je je in een compleet andere wereld. Je kunt even ontsnappen uit het dagelijks leven. En dat werkt heel ontspannend! Daarnaast kan lezen je aan het denken zetten over grote thema’s of je iets leren over een andere tijd. Zo leerde ik dankzij het boek Little women hoe het leven er voor vrouwen op het Amerikaanse platteland in de 19de eeuw uit zag en zette het boek De zon is ook een ster mij aan het denken over migratie.

Lezen verveelt ook nooit. Ten eerste omdat er éindeloos veel verschillende boeken zijn. Maar ook omdat er tal van manieren van lezen zijn! Daarmee bedoel ik niet dat je al wandelend of ondersteboven uit het raam hangend kunt lezen. Ik bedoel dat je je op heel veel manieren kunt verdiepen in een boek. Denk aan het zoeken naar de betekenis achter een verhaal, je verdiepen in de tijd dat het geschreven is of het boek kritisch bevragen. Een goed boek geeft uiteraard ook zonder dieper na te denken al veel plezier. Maar het is juist bij zo’n boek dat het loont om er wat dieper in te duiken. Ik geef je hier 4 manieren om dit te doen.

Wat doet die wateraap in het verhaal? (DE METAFOOR)
De eerste manier slaat vooral op hoe je leest. Je hoeft eigenlijk niets meer te doen dan je ogen open te houden en na te denken over wat je leest. In een boek zitten namelijk vaak grote metaforen: wezens, voorwerpen, ruimtes of gebeurtenissen die een symbolische betekenis hebben.Een mooi voorbeeld komt uit het boek De wateraap van Marike Heitman. In het boek gaat een vrouw, Elke, naar een professor om over haar hypothese te praten van de wateraap. Mijn alarmbellen gingen toen rinkelen. Want waarom gaat ze het hebben over die specifieke wateraap? Uiteindelijk begreep ik dat de wateraap een soort tussenvorm is tussen land en water. De hoofdpersoon, Elke, voelt zichzelf ook een beetje een ‘tussenpersoon’. Ze voelt zich nergens thuis en weet niet goed of ze een man of vrouw is. De wateraap is daarmee een prachtige metafoor voor hoe Elke zich voelt. Wil je zelf een metafoor opsporen? Dan is het dus belangrijk om naast de verhaallijn te letten op vaak terugkerende personen, voorwerpen, ruimtes of wezens die op het eerste gezicht random lijken.

Wat wil de schrijver mij vertellen over de maatschappij? (DE CONTEXT)
Je kunt in een boek ook op zoek gaan naar de maatschappelijke context waarin het boek is geschreven. Je kunt nadenken over de tijd waarin het boek zich afspeelt of welk maatschappelijk probleem het boek aanstipt. Het boek Little women speelt zich bijvoorbeeld in een heel andere tijd – en dus context – af dan die waarin we nu leven. Ik las dat de vader meevecht in “de oorlog”. Welke oorlog kan dat geweest zijn en wat betekende deze oorlog voor die tijd? Na wat research ontdekte ik dat dit over de Amerikaanse Burgeroorlog ging. Zo begreep ik vervolgens ook meteen meer over de familie uit het boek en over hun idealen.

Je kunt natuurlijk ook letten op maatschappelijke thema’s. Gaat het boek veel over oorlog, feminisme, ongelijkheid, discriminatie, armoede? Een ander voorbeeld biedt het boek Adres onbekend van Susin Nielsen. Dit boek beschrijft een leven als dakloze. Zo bereikt de schrijfster haar doel: het onder de aandacht brengen van het thema dakloosheid.
Een laatste voorbeeld komt van de schrijver Hanna Bervoets. Vrijwel al haar boeken spelen zich af in de huidige tijd en je ziet dat ze inhaakt op de uitdagingen van nu. Vraag je maar eens af: waarom schrijft ze over een pluizig bolletje waaraan iedereen verslaafd is? Een dat tegen je praat en altijd met je meegaat? Kunnen we bolletje misschien vergelijken met drugs of symboliseert het juist onze telefoonverslaving? Vaak is het antwoord niet eenduidig. En dat maakt het juist spannend.

Wat vinden anderen van dit boek? (RECENSIES)
Vaak als ik een boek heb gelezen dat me echt heeft geraakt of dat ik interessant vond, speur ik het internet af naar recensies. Ik heb natuurlijk al een mening na het lezen, maar ben ook altijd benieuwd naar wat anderen uit het boek hebben gehaald. Vaak ontdek ik door het lezen van recensies diepere lagen in het boek. Ook vind ik het leuk als meningen uiteenlopen. Waarom vindt iemand een boek fantastisch dat ik heel saai vond? Heb ik het anders gelezen of geïnterpreteerd?
Overigens kun je uiteraard ook recensies lezen vóórdat je het boek oppakt. Zo komen er veel boeken op mijn pad waarnaar op andere blogs of websites verwezen werd. Dan zijn recensies gewoon fijne inspiratie voor mijn to read-lijst.

Waarom doet de schrijver dit? (WIJZE VAN VERTELLING)
De laatste manier pas je misschien automatisch wel eens toe. Dit gaat meer over de algemene analyse die je misschien nog kent van de middelbare school. Vragen die ik mezelf daarbij stel zijn bijvoorbeeld: waarom worden delen van het verhaal overgeslagen in de vertelling? Waarom kijken we plots door de ogen van de partner? Waarom heeft de schrijver gekozen voor een ik-perspectief? Wat doet die flashback daar? Deze WAT en WAAROM vragen helpen je meer grip te krijgen op wat de schrijver je wil laten zien vertellen. Dit gaat allemaal over de wijze van vertelling.

Lees dieper – de PRAKTISCHE TIP
Mijn praktische tip om dieper te lezen volgt nu: schrijf een paar vragen die voor jou interessant zijn op een boekenlegger, zodat je ze altijd bij de hand hebt. Zo triggeren ze (zelfs onbewust) je brein om naar de antwoorden te zoeken.

En wil je even liever lezen zonder het boek onder een vergrootglas te leggen, dan schuif je de vragen gewoon opzij en geniet je weer van het verhaal zoals het tot je komt. Jij bent de lezer en jij mag het boek lezen, precies zoals jij wilt.

Meer lezen over literatuur? Kijk ook eens bij deze posts: